คุณศิรชัย อรุณรักษ์ติชัย ช่างภาพอนุรักษ์ใต้น้ำ

ตอนนี้คุณนัททำอะไรอยู่บ้างคะ 

ตอนนี้ก็ทำเป็นสิ่งแวดล้อมทางทะเลเป็นหลัก แล้วก็ยังมีพวกงานวิจัยบ้าง ก็เกี่ยวกับเรื่องอนุกรมวิธานของกับการประมงของปลาฉลามในทะเลอันดามัน จะเป็นโปรเจ็ตที่ยังทำอยู่บ้างแต่ลดความสำคัญลงมาเยอะและหลังจากที่เปลี่ยนอาชีพเป็นช่างภาพแบบจริงจังในปัจจุบันครับ คือพอทำโปรเจ็คตอนป.โทเสร็จคือเราค้นพบอะไรที่มันทำต่อได้อีกก็ยังทำงานต่ออยู่บ้างเมื่อมีเวลา

งานถ่ายภาพใต้น้ำ เป็นงานที่มีคนจ้างหรือเราเลือกที่จะลงไปเองคะ

แล้วแต่ครับ ถ้าหากเป็นงานจ้างมันก็มีมาเรื่อย ๆ ก็มีประมาณเดือนละงาน 2-3 งานนะครับ ก็ส่งให้ไปทำตามโจทย์ แต่บางงานคือพวกงานด่วนหรืองานประเด็นบางอย่างที่แบบเราไม่มีเวลาพอที่จะจัดการเรื่องแบบนำเสนอส่งให้องค์กรอะไรพวกนี้ เราก็ลงไปเองถ่ายมาแล้วก็ให้พวกหน่วยงานเขาจะได้ประโยชน์จากงานชิ้นนี้เอาไปใช้ นอกจากนั้นคือเราก็ขายในพื้นที่ของเราให้พวกที่ใช้งานภาพครับ ผมว่างานช่างภาพเป็นช่องทางการทเป็นอาชีพมันมีหลากหลายมากมายก็แล้วแต่ครับ

มีแผนงานที่จะทำงานเกี่ยวกับสร้างสิ่งแวดล้อมสำหรับสาธารณะอย่างไรบ้างคะ

งานที่จะออก ถ้าโปรเจคใหญ่ของผม ตอนนี้ก็มันยังไม่ได้ออกสื่อแต่ว่าผมได้ทุนโปรเจคหนึ่งมา เสร็จอีกทีก็ครึ่งปีกลางปีหน้าเลย คือผมไม่ได้ไปดำน้ำเล่นหรืออะไรเนี่ย ผมชอบดำน้ำแต่ว่าเหมือนมันอิ่มตัวจากการถ่ายเรื่องความสวยงามอะไรพวกนี้แล้วไง ผมหาประเด็นที่น่าสนใจผมก็มีลงไปเองถ่ายเสร็จกลับมา แต่ว่าถ้าเห็นอะไรเป็นประเด็นมากกว่าครับ ก็เลยไม่ได้ปล่อยอะไรสั้น ๆ เร็ว ๆ ได้ในตอนนี้ครับ

เราเห็นปัญหาในเรื่องของสิ่งแวดล้อม อะไรที่เป็นปัญหามาก ๆ ที่อยากให้คนสนใจ

สำคัญสุดคืออยากให้คนมองเป็นเรื่อง climax change เพราะว่ามันส่งผลกับโลกมากแล้วจึงคือที่ส่งผลกับขั้วโลกน้ำแข็งละลายตอนนี้น้ำหนักถึงจุดพี่ใช้คำว่ามันใกล้ เป็นจุดที่ไม่สามารถย้อนกลับไม่ได้อีกแล้ว คือเหมือนตอนนี้ชั้นน้ำแข็งมันบาง คืออธิบายน้ำแข็งสีขาว สีขาวสะท้อนแสง พอพื้นที่สีขาวของขั้วโลกมันหายไปก็เป็นสีดำของน้ำทะเลแทน น้ำทะเลก็เป็นสีดำมันดูดความร้อนเข้ามา มันจะรุนแรงมากขึ้น ตอนนี้มันกำลังอยู่อุณหภูมิสูงขึ้นคนเสียพื้นที่ทำการเกษตรพื้นที่ทำมาหากินอะไรไป คนเข้ามาอยู่มากขึ้น การสูญเสียที่อยุ่อาศัยของสิ่งมีชีวิตต่าง ตอนนี้มันกำลังทำลายทุกอย่างบนโลกอยู่

แล้วเราจะทำอย่างไรให้คนตระหนัก

คือมันเป็นสิ่งที่แบบต้องพูดผ่าน policy maker เป็นส่วนสำคัญจริงไหม policy maker เขาก็มีเสียงส่วนที่ได้จากเสียงกดดันจากประชาชน ใช้คำว่าถ้าเป็นประชาธิปไตยที่จริงจัง เสียงประชาชนก็จะมีความหมาย เพราะว่าหน้าที่ตามสภาพสังคมประชาธิปไตยที่ทำหน้าที่แทนประชาชนไม่ใช่เพื่อผลประโยชน์ของตัวเอง นี่คือมองแบบสิ่งที่ควรจะเป็นของโลก จริง ๆ ประชาชนเราควรจะหาว่าเราคอนเฟิร์มนะเนี่ยแล้วมันเป็นเรื่องฉุกเฉินเราทำในส่วนของเรา พูดในพื้นที่ของเรา เรา Voice เสียงของเรายังมีความหมายในสังคมประชาธิปไตยอยู่นะสิ่งนี้ก็เป็นสิ่งที่ผลักดัน policy maker ในการผลักดันเรื่อง climax change จะได้มาตรการอะไรเพิ่มเติม จะผลกระทบยังไง โครงการที่แบบลดเรื่องก๊าซเรือนกระจกหรือเปล่า มันก็คือเป็นสิ่งที่ควรจะเกิด

จริง ๆ ปัญหานี้ มันเป็นปัญหาที่ต้องบูรณาการใช่ไหมคะ

หน้าที่ของเขาคือการที่เข้าไปเป็น policy maker ควรจะคิดถึงผลประโยชน์ของประชาชน ไม่ใช่แหล่งทุน หรือครอบครัวตัวเอง แต่เราเห็นโลกมามากพอรู้อะไรเกิดขึ้นอยู่ แต่ไม่ใช่ว่าเราควรจะสิ้นหวังแล้วคิดว่ามันก็อย่างนี้แหละทำอะไรไม่ได้ มันไม่ใช่ก็ไม่ใช่ แต่เราต้องทำหน้าที่เราต่อไปนี้ มันก็เหมือนกับว่าเราเห็นสิ่งนี้มาตลอด มันเหมือนกับสู้กับศึกที่เราแพ้มาตลอด แต่ต้องอยู่ต่อไปใช่ไหมแล้วก็ทำต่อไป

ในฐานะที่ยังมีกำลังอยู่ คิดว่าจะทำอะไรให้ได้มากขึ้น จะใช้งานของตัวเองเป็นสื่อไหม

มันคงไม่มีอะไรอย่างอื่นแล้ว ผมว่าคืออาชีพนี้มันคือวิถีชีวิตคือแบบเราไม่รู้ว่าถ้าเราไม่ทำสิ่งนี้เราทำอะไรในชีวิตเราแล้วเราไม่มันไม่มีอะไรอีกแล้ว เขาอยู่กับกินอยู่คิดฝันถึงแต่เรื่องนี้คือเวลาที่อยู่ในเมือง ผมมองแบบเป็นช่วงที่ผมเหมือนไม่ใช่ชีวิตจริงผมนะ คิดถึงห้องอีกห้องนึง ก็เคยมีช่วงที่ออกสนามบ่อย ๆ แล้วกลับมามันก็เป็นอากาศเราเครียดเราหดหู่ที่เราไม่ได้อยู่ในสนามทางออกผมคือกินเหล้าที่ร้านนี้ กินเหล้าทุกคืนเพื่อให้เราไม่คิดมากให้เรามันหลบเวลาไป จนกระทั้งเราออกสนามอีกครั้งหนึ่งแต่ตอนนี้คือมันไม่พอผมแล้ว คือผมกินยังไงคือผมก็ไม่ได้ออกไปอยู่ดี

แบบนี้ต้องมีเครือข่ายไหมคะ ถึงเป็นเสียงเล็ก ๆ แต่ก็ขยายให้ดังขึ้นได้

วงการทะเลมันรู้จักกันเกือบหมดแล้วครับ งั้นก็ถ้าช่วยได้ก็คือทำงานอยู่ ตอนนี้ก็มีโปรเจคร่วมกันอยู่ สิ่งที่เราทำงานอยุ่คือ อยากให้ทะเลไปในทางที่ดีขึ้น เรื่องนี้ต้องมีคนมาพูดแล้วนะ การที่สร้างเขตกันคลื่นอะไรเนี่ย เสียงบพวกนี้ไปในการสร้างโครงสร้างในทะเลที่รบกวนการบวนการชายฝั่ง กลายเป็นเร่งการกัดเซาะชายฝั่งมากขั้น ซึ่งงบประมาณพวกนี้ใช้ไปเท่าไหร่ นี่คือปัญหาสิ่งแวดล้อมที่เกิดจากการเอางบมาใช้ ซึ่งสิ่งเหล้านี้มันไม่ควรเกิดขึ้นแล้วในปัจจบัน เพราะเราว่ามันสร้างปัญหา เห็นชัดเจนแล้วว่าคลื่นแบบนี้มันสร้างปัญหามากขึ้น จะยอมให้มันเกิดขึ้นต่อไปอีกหรือ

งานล่าสุดเนี่ยผมกำลังทำโปรเจ็คในต่างประเทศ เดี๋ยวอาทิตย์นี้ผมต้องไปต่างประเทศ ไปเจอพวกเครือข่าย ไปประชุมว่าตามแผนงานแล้วทำงานอะไรปีหน้า ข้อสำคัญของงาน convention น่ะคือการที่เราจะทำให้การร่วมมือกันของหลาย ๆ มีทั้งชุมชน อบต. กรมทรัพยากรทะเลและชายฝั่ง แล้วก็อุทยาน แบ่งหน้าที่กันอุทยานหน้าที่เขาคือดูแลพื้นที่ ส่วนกรมทรัพย์ผู้เชี่ยวชาญทะเลไปดูแลตรงนี้เลย ชุมชนก็คือช่วยเป็นหูเป็นตาหรือว่ามีทีมอนุรักษ์ช่วยผลัดเปลี่ยนทำงาน มันก็คือการร่วมมือกันนั้นมันไม่เกิดไง ถ้ามีแค่อย่างเดียวเขาทำงานลำบากคำถามคือว่าเราควรทำอะไร ถ้าตัวผม ผมก็ทำของผม ผมก็ลงพื้นที่ถ่ายกับมาให้ใช้สื่อ หน้าที่ของสื่อก็คือการบอกเล่าเรื่องราวต่าง ๆ ให้สังคมรู้ โดยเฉพาะเรื่องที่มีประโยชน์สังคม ก็คือทำหน้าที่ของเรา คือผมไม่มีความรู้มากพอที่จะไปเขียน policy ไปเขียนกฏหมาย นั้นคือหน้าของส่วนคนที่ทำอย่างนั้น ถ้าเขาไม่อยากจะเห็นสิ่งเดียวกัน เขาเห็นภาพที่ผมอยากเห็นภาพที่เพื่อการใช้ทรัพยากรของโลกเราได้ยั่งยืนขึ้นแล้วก็ให้มนุษย์เราสามารถไม่ถึงพันน่ะในยุค 50 ปี 100 ปีที่มันจะสูญพันธุ์

มันจะมีตัวอย่างที่เราพอจะนำมาใช้ในประเทศไทยได้ไหม

ผมว่านะมันอยู่ที่วิธีการเลี้ยงดูของประชาชนประชากรของเขาเลยนะว่าแบบมีโอกาสหรือว่าการที่อยากได้ไปอยู่ในสัมผัสธรรมชาติมากแค่ไหนแล้วก็สูตรการสอนเหมือนแบบเหมือนที่ผมเคยอ่านมาเรื่องเยอรมันของเขา ก็แบบนี้แหละที่อยู่ในธรรมชาติจะวิ่งในป่าอะไรมันจะไปโรงเรียนอนุบาลเขาให้กับเด็กโตมาจากธรรมชาติคือสิ่งที่สำคัญในการที่เราเข้าใจในเชิงกับความเชื่อมโยงของมนุษย์และธรรมชาติ มองในภาพระบบไม่ใช่แค่แบบต้นไม้คือต้นไม้ที่มันมีเป็นอะไรต่ออะไรต่ออะไรหลายอย่างในเว็บให้เชื่อมโยงกันไปหมดแล้วไงดีกว่าต่างพื้นที่มาจากบริบทเมืองไทยทรัพยากรธรรมชาติที่เราใช้เวลานานมากจนมันแทบไม่เหลือให้เราสัมผัสขนาดนั้นมันเหลืออยู่แต่มันก็ไม่ได้ง่ายโดยเฉพาะศูนย์กลางความเจริญตลอดคืนกรุงเทพฯ มันไม่ง่ายอย่างเหมือนต่างประเทศที่รักษาพื้นที่สีเขียวในตัวเมืองหรือว่าพื้นที่รอบเท่าไหร่ ลองหาบริบทไปหาที่อื่นไปจัดการงานในพื้นที่ของประเทศไทยแทนว่ามันจะเสริมสร้างสิ่งนี้ยังไงอ่ะครับ การตั้งใจในการออกกฎหมายการทำตามกฎหมายต่าง ๆ ที่เป็นเหมือนใช้งานจริงและบางตัวที่สามารถเป็นเชิงสัญลักษณ์ เช่นเหมือนของแคนาดาตอนนี้ที่มีกฎหมายเรื่องการที่จะเลี้ยงอะไรนั้น โลมากับวาฬในที่เพาะเลี้ยงผิดกฎหมายแล้วเพิ่งถึงเข้าไปมันก็เหลือไม่ได้เยอะ

มองให้จุดประกายนะ จะเริ่มเปลี่ยนนะปลอดภัยมันถึงตัวมองว่าอาจจะมีบางพื้นที่ต่างประเทศกลายเป็นเหมือนแกะสังเวยนะ แล้วก็แบบไม่ไหวแล้วแต่ตอนนั้นผมก็ไม่กล้าพูดว่าจะสายไปแล้วหรือเปล่าเนี่ยในการที่เราจะปรับเปลี่ยนพฤติกรรมของเรา หรือว่าผลักดันโดยที่ทางที่ทาง policy masker จะรับฟังเรื่องนี้และไม่คิดเห็นกับสิ่งที่ไม่มีคุณค่าต่อไปเมื่อเวลานั้นมาถึง

เรามีเครือข่ายสร้างไว้เพื่อจะทำให้คนที่คิดเหมือนกันมาร่วมมือกันอย่างไร

ปกติผม Solo ก็จะมีทีมผู้ช่วยอะไรพวกนี้ก็ทำงานก็คือทำ Story ผมอยากทำเพราะผมมองว่าผมทำในสตอรี่ผมกับมีเดียที่ผมเชื่อในการตรวจทานและความน่าเชื่อถือก็มีทำอยู่ทำให้อภัยแต่ก็ต้องจากนั้นก็คือเป็นองค์กรจ้างและทำเป็นโสดไปเล่นในช่วงนี้ก็มีถ้าเป็นฉลามน่าจะเป็นพวกซื้อเอาสิ Collection อะไรของที่เป็นองค์กรโลกเพราะโลกมันก็อืดประเด็นเรื่องหูฉลามหรือว่าประเด็นเรื่องสัตว์คือผมทำก็มีระบบการทำงานร่วมกันกับทางไปเองอะไรพวกนี้ก็อยู่ที่ว่าคือผมว่าถ้าหากว่าเป็นเรื่องของเธอคิดว่าผมสนใจทำได้แล้วคิดว่าอยากได้รับประมาณนั้นเกิดขึ้นเพราะการได้สัมผัสกับโลกใต้น้ำมันคงถึงผมอีกแล้วเพราะที่บ้านพักทะเลบอยแต่ว่าพอดีมันเริ่มจริงๆจังๆคืออะไรกับน้ำนี่แหละครับที่คอยเป็นครูบ้านเมืองไทยแล้วแบบเราเห็นการเปลี่ยนแปลงไป OK เราอยู่แถวนั้นเปลี่ยนแปลงแต่คือเราก็ชอบทะเลใต้น้ำได้ชอบกันที่สนามก็ได้แต่เหลียวมองเป็นอย่างมากเลยและก็เราอยากชีวิตแต่เราไม่อยากอยู่ในสนามอยากทำงานนี้ไปเรื่อยๆตลอดลองทานแล้วก็เห็นการเปลี่ยนแปลงไปเรื่อยๆแล้วก็ขอตัวไปไหนพรุ่งนี้ไม่ได้คือจบปตรีมาก็ไปอยู่ก็ทำงานอนุรักษ์ปะการังเสร็จไปทำงานก็โทรเรื่องฉลามหัวใจต่อกันก็จนมาเป็นช่างภาพมันก็เป็นอย่างนั้นนะครับ

เราจะสร้างแรงบันดาลใจอย่างไรบ้างคะ

การขอรูปถ่ายหลังเรื่องทะเล 12 คนค่ะสวยงามให้คนหลงรักจริง ๆ เลยขอดูภาพมาให้ดูภาพดูหนังสือดูสารคดีเสียงหัวใจเด็กมันจนถึงทุกวันนี้ที่มันรอดมาได้ผมก็ดีใจมากที่พักหัวใจเด็กที่ผมได้ดูเลยพรุ่งนี้มาตลอดแหละมันยังอยู่กับผมเลยยังครับถ่ายวีดีโองานสารคดีมีพลังเยอะจริงนะผมว่าที่ผมมาทำงานอย่างนี้พี่ไม่สบายผมเป็นอย่างนี้ก็เพราะสิ่งที่คนรุ่นเก่าสร้างหน้าอย่างนั้นให้ผมไปดูเด็กบางคนรับสารบางคนเขาอยากให้เป็นแบบเนื้อหาที่มันด่าก่อนนั้นมันทำงานเป็นของปัญหาอะไรก็พูดอย่างนั้นก็คงได้มันก็คงเป็นคำพูดของพี่ไหมครับผมสำหรับคนที่ติดตามให้ให้คำว่าสนใจเรื่องของสิ่งแวดล้อมก็อยากรู้ว่าประชากรที่เพิ่มขึ้นแต่ตอนนี้หายไปทีเดียวอยู่ได้กี่ปีเกิดเหตุยิงก่อนระบบภาพโรงเรียนล้มสลายลงมา